Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 33’1 par.1 k.c., prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową, o czym stanowi przepis art. 43’1 k.c.
Zwrócić należy również w tym miejscu na definicję przedsiębiorcy zawartej w ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, który to art. 4 ust. 1 stanowi, iż przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Zgodnie z ust. 2 ww. przepisu za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
Istotne znaczenie przy podejmowaniu czynności zmierzających do rejestracji podmiotu gospodarczego ma jego firma. Zgodnie bowiem z art. 43’2 par. 1 k.c. przedsiębiorca działa pod firmą. Firmę ujawnia się we właściwym rejestrze, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Art. 43’3 par. 1 k.c. stanowi, iż firma przedsiębiorcy powinna się odróżniać dostatecznie od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku. Natomiast zgodnie z par. 2 ww. przepisu k.c. firma nie może wprowadzać w błąd, w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności przedsiębiorcy, miejsca działalności, źródeł zaopatrzenia.
Firma osoby fizycznej
Zgodnie z art. 43’4 k.c. firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko. Nie wyklucza to włączenia do firmy pseudonimu lub określeń wskazujących na przedmiot działalności przedsiębiorcy, miejsce jej prowadzenia oraz innych określeń dowolnie obranych. Elementami obligatoryjnymi firmy osoby fizycznej są imię i nazwisko, natomiast ustawodawca dopuszcza możliwość umieszczenia dodatkowych oznaczeń w firmie osoby fizycznej, by każda osoba prowadząca działalność mogła umieszczać takie oznaczenia, które pozwolą jej wyróżnić się na rynku.
Firma osoby prawnej
Na podstawie art. 43’5 par. 1 k.c. firmą osoby prawnej jest jej nazwa. Zgodnie z par.2 wymienionego przepisu firma zawiera określenie formy prawnej osoby prawnej, które może być podane w skrócie, a ponadto może wskazywać na przedmiot działalności, siedzibę tej osoby oraz inne określenia dowolnie obrane. Par. 3 stanowi natomiast, że firma osoby prawnej może zawierać nazwisko lub pseudonim osoby fizycznej, jeżeli służy to ukazaniu związków tej osoby z powstaniem lub działalnością przedsiębiorcy. Umieszczenie w firmie nazwiska albo pseudonimu osoby fizycznej wymaga pisemnej zgody tej osoby, a w razie jej śmierci – zgody jej małżonka i dzieci.
Podkreślenia wymaga zatem, że nazwa firmy osoby prawnej może być obrana dowolnie (z zastrzeżeniem przepisu art. 43’3 par. 1 k.c.), przy czym obligatoryjne jest wskazanie formy prawnej osoby prawnej.
Firma oddziału osoby prawnej
Zgodnie z art. 43’6 k.c. firma oddziału osoby prawnej zawiera pełną nazwę tej osoby oraz określenie „oddział” ze wskazaniem miejscowości, w której oddział ma siedzibę.
Zauważyć trzeba, że ustawa o swobodzie działalności gospodarczej w art. 5 pkt 4 definiuje oddział jako – wyodrębnioną i samodzielną organizacyjnie część działalności gospodarczej, wykonywaną przez przedsiębiorcę poza siedzibą przedsiębiorcy lub głównym miejscem wykonywania działalności.
Zmiana firmy
Postanowienia dotyczące zmiany firmy zawiera przepis art. 43’7 k.c. Pamiętać należy przy czynnościach związanych ze zmianą firmy, by „nowa” firma uwzględniała zasady konstruowania firmy czy to osoby fizycznej (art. 43’4 k.c.) bądź firmy osoby prawnej (art. 43’5 k.c.).
Zakaz zbywania
Przepis art. 43’9 k.c. stanowi o niezbywalności firmy przedsiębiorcy. Innymi słowy nie można dokonać zbycia firmy podobnie jak np. nazwiska osoby fizycznej.
Ochrona prawna firmy
Zgodnie z art. 43’10 k.c. przedsiębiorca, którego prawo do firmy zostało zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać usunięcia jego skutków, złożenia oświadczenia lub oświadczeń w odpowiedniej treści i formie, naprawienia na zasadach ogólnych szkody majątkowej lub wydania korzyści uzyskanej przez osobę, która dopuściła się naruszenia.
Nie ulega wątpliwości zatem, że na podstawie ww. przepisu przedsiębiorcy przysługuje:
I. w razie zagrożenia prawa do firmy cudzym działaniem:
a) żądanie zaniechania tego działania.
II. w razie naruszenie prawa do firmy:
a) żądanie usunięcia jego skutków,
b) żądanie złożenia oświadczenia o odpowiedniej treści i formie,
c) żądanie naprawienia szkody majątkowej,
d) żądanie wydania korzyści uzyskanej przez osobę, która dopuściła się naruszenia.
Zaznaczyć jedynie należy, że ochrona prawna firmy przysługuje na podstawie ww. przepisu wszystkim przedsiębiorcom.