Przedawnienie w prawie karnym

    Karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat:

I. 30 – gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa,

II. 20 – gdy czyn stanowi inną zbrodnię,

III. 15 – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat,

IV. 10 – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata,

V. 5 – gdy chodzi o pozostałe występki,

– o czym stanowi przepis art. 101 par. 1 k.k.

    Karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia.

W przypadku:

1) występków przeciwko życiu i zdrowiu, popełnionych na szkodę małoletniego, zagrożonych karą, której górna granica przekracza 5 lat pozbawienia wolności,

2) przestępstw określonych w rozdziale XXV, popełnionych na szkodę małoletniego albo gdy treści pornograficzne obejmują udział małoletniego
–przedawnienie karalności przestępstwa nie może nastąpić przed ukończeniem przez niego 30. roku życia.

    Mając na względzie przepis art. 101 k.k. podkreślić należy, że nie można pociągnąć do odpowiedzialności karnej sprawcy przestępstwa, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęła określona liczba lat. Upływ czasu powoduje zatem uchylenie karalności przestępstwa. Sąd Najwyższy w wyroku z 10.03.2004 r., sygn. II KK 338/03 stwierdził, iż przedawnienie karalności jest instytucją prawa karnego, opierającą się na przekonaniu, że po upływie znacznego czasu od popełnienia przestępstwa pociąganie jego sprawcy do odpowiedzialności nie jest celowe.

    Zasadnym w tym miejscu jest zaznaczenie, że zgodnie z art. 7 k.k. przestępstwo jest zbrodnią albo występkiem.
Zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą.
Występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych albo powyżej 5 000 złotych, karą ograniczenia wolności przekraczającą miesiąc albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc.

    Przedłużenie przedawnienia karalności

    Na podstawie art.102 k.k. jeżeli w okresie, o którym mowa w art. 101 k.k., wszczęto postępowanie przeciwko osobie, karalność popełnionego przez nią przestępstwa przedawnia się z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu.
Przedłużenie przedawnienia karalności na podstawie art. 102 k.k. wymaga wszczęcia postępowania przeciwko osobie, bowiem dopiero od tego momentu następuje przedłużenie okresu przedawnienia. Wyjaśnienia wymaga, że wszczęcie postępowania przeciwko osobie oznacza w istocie wydanie postanowienia o przedstawieniu zarzutów danej osobie.

    Wykonanie kary

    Nie można wykonać kary, jeżeli od uprawomocnienia się wyroku skazującego upłynęło lat:
I. 30 – w razie skazania na karę pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat albo karę surowszą,
II. 15 – w razie skazania na karę pozbawienia wolności nie przekraczającą 5 lat,
III. 10 – w razie skazania na inną karę.
Przepis § 1 pkt 3 art. 103 k.k. stosuje się odpowiednio do środków karnych, środków kompensacyjnych oraz przepadku.
Podkreślenia jedynie wymaga, że przedawnienie wykonania kary polega na tym, że nie można wykonać kary, jeżeli od uprawomocnienia się wyroku skazującego upłynęła określona liczba lat.

    Wyłączenie biegu przedawnienia

    Nie mają zastosowania przepisy art. 101 – 103 k.k. w stosunku do zbrodni przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstw wojennych. Wskazanych przepisów nie stosuje się również do umyślnego przestępstwa popełnionego przez funkcjonariusza publicznego w związku z pełnieniem obowiązków służbowych:
I. zabójstwa,
II. ciężkiego uszkodzenia ciała,
III. ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,
IV. pozbawienia wolności łączonego ze szczególnym udręczeniem.