Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich.
Do majątku wspólnego należą w szczególności:
1. pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
2. dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,
3. środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków,
4. kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
Podział majątku jest możliwy wówczas, kiedy ustaje wspólność majątkowa. Wspólność majątkowa małżeńska ustaje z chwilą uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód. Podziału majątku można dokonać umownie bądź sądownie. Chciałbym zwrócić uwagę na kilka kwestii związanych z podziałem majątku przez Sąd.
Zauważyć należy, że zgodnie z art. 58 par. 3 k.r.o. na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu. Oznacza to w praktyce, że jeśli istnieje porozumienie między małżonkami co do podziału majątku, strony mają już taką możliwość, by na etapie procesu o rozwód, Sąd orzekł również o podziale majątku.
Na podstawie art. 41 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych opłatę stałą w kwocie 1.000 zł pobiera się od wniosku o zniesienie współwłasności. Jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt zniesienia współwłasności, pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 zł. Jak można zauważyć, opłaty sądowe uiszczane przez wnioskodawcę są uzależnione od porozumienia stron co do podziału majątku wspólnego.
Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Jednakże z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku, o czym stanowi art. 43 k.r.o. Istotnym jest, że Sąd oceniając, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci we wspólnym gospodarstwie domowym.
Należy pamiętać, że wniosek o podział majątku wspólnego winien zawierać w szczególności:
I. w tytule „wniosek o podział majątku wspólnego”;
II. datę i miejscowość,
III. oznaczenie właściwego Sądu Rejonowego i Wydziału,
IV. oznaczenie stron postępowania, wnioskodawcy – (wskazanie nr PESEL), uczestnika, podanie ich adresów zamieszkania,
V. oznaczenie wartości przedmiotu sporu,
VI. w treści wniosku wskazanie żądania, np. wnoszę o:
a) ustalenie, że w skład majątku wspólnego wnioskodawcy i uczestniczki postępowania wchodzą następujące przedmioty: (wymienić należy wszystkie przedmioty, które składają się na majątek wspólny, te których się wspólnie strony dorobiły i wskazać należy ich wartość);
b) dokonanie podziału majątku wspólnego przez przyznanie przedmiotów wymienionych w punkcie od … do … wnioskodawcy postępowania, a pozostałych przedmiotów uczestniczce na własność;
c) zasądzenie od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy dopłaty w kwocie…tytułem wyrównania jego udziału w majątku wspólnym;
VII. wniosek o zasądzenie od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania wg norm przepisanych;
VIII. uzasadnienie żądania – zwięzłe przedstawienie stanu faktycznego sprawy, w tym kiedy strony zawarły związek małżeński, kiedy został rozwiązany, czy strony zawierały umowy majątkowe małżeńskie, uzasadnienie żądanego podziału majątku;
IX. podpis wnioskodawcy;
X. załączniki w postaci dokumentów: wyroku rozwodowego, własności składników majątku, odpisu wniosku, potwierdzenia uiszczenia opłaty sądowej.
Na marginesie zauważyć trzeba, że przepis art. 32 par. 1 k.r.o. dotyczy także przedmiotów majątkowych uzyskanych przez jedno z małżonków z przestępstwa. Sąd Najwyższy w uchwale dał pierwszeństwo przepisom kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stwierdzając, że przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez jedno z małżonków , uzyskane z przestępstwa, wchodzą w skład majątku wspólnego.