Obrona karna
Niezwykle istotnym z punktu widzenia obrony, jest jak najszybszy kontakt osoby wobec której organy ścigania podjęły czynności , z adwokatem. Kontakt z obrońcą stanowi dla takiej osoby gwarancję, że podejmowane czynności będą optymalne z punktu widzenia obrony w szerokim tego słowa znaczeniu, a organy prowadzące postępowanie będą działać ściśle na podstawie postanowień kodeksu postępowania karnego. Zdarza się często, że osoby podejrzane bądź oskarżone zwracają się o pomoc prawną wówczas, kiedy same prowadzą sprawę i swoją obronę a następnie gdy orientują się, że sytuacja robi się trudna i zbierają się czarne chmury, dopiero zgłaszają się po pomoc. Stąd ważne jest, by sięgać po pomoc prawną już na etapie postępowania przygotowawczego.
Zgodnie z art. 42 ust. 2 Konstytucji każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Może on w szczególności wybrać obrońcę lub na zasadach określonych w ustawie korzystać z obrońcy z urzędu. Natomiast zgodnie z art. 6 k.p.k. oskarżonemu przysługuje prawo do obrony, w tym prawo do korzystania z pomocy obrońcy, o czym należy go pouczyć.
Postępowanie przygotowawcze ma na celu ustalenie, czy został popełniony czyn zabroniony i czy stanowi on przestępstwo, wykrycie i w razie potrzeby ujęcie sprawcy, wyjaśnienie okoliczności sprawy, w tym ustalenie osób pokrzywdzonych i rozmiarów szkody a w końcu zebranie, zabezpieczenie i w niezbędnym zakresie utrwalenie dowodów dla sądu. Postępowanie przygotowawcze prowadzi lub nadzoruje prokurator, a także w zakresie przewidzianym w ustawie prowadzi je Policja.
Podkreślenia wymaga, że w postępowaniu przygotowawczym pokrzywdzony i podejrzany są stronami.
Przed pierwszym przesłuchaniem należy pouczyć podejrzanego o jego uprawnieniach, takich jak do składania wyjaśnień, do odmowy składania wyjaśnień lub odmowy odpowiedzi na pytania, do informacji o treści zarzutów i ich zmianach, do składania wniosków o dokonanie czynności śledztwa lub dochodzenia, do korzystania z pomocy obrońcy, w tym do wystąpienia o obrońcę z urzędu w wypadku określonym w art. 78, do końcowego zapoznania się z materiałami postępowania przygotowawczego. Pouczenie należy wręczyć podejrzanemu na piśmie, które potwierdzi podpisem.
Podkreślić trzeba, że prawo do obrony przysługuje oskarżonemu na każdym etapie postępowania karnego, także po jego prawomocnym zakończeniu, a dotyczy to np. postępowania o wydanie wyroku łącznego.
Zgodnie z art. 77 k.p.k. oskarżony może mieć jednocześnie nie więcej niż trzech obrońców.
Oskarżony musi mieć obrońcę w postępowaniu karnym, jeśli jest nieletni, głuchy, niemy lub niewidomy, albo zachodzi uzasadniona wątpliwość co do jego poczytalności. Oskarżony musi mieć także obrońcę wówczas, gdy sąd uzna to za niezbędne ze względu na okoliczności utrudniające obronę.
Oskarżony musi mieć obrońcę w postępowaniu przed sądem okręgowym jako sądem pierwszej instancji, jeżeli zarzucono mu zbrodnię lub jest pozbawiony wolności.
Obrońcę ustanawia oskarżony. Jednakże gdy jest on pozbawiony wolności, obrońcę może ustanowić inna osoba, o czym niezwłocznie zawiadamia się oskarżonego.
Ustanowienie obrońcy uprawnia go do działania w całym postępowaniu, nie wyłączając czynności po uprawomocnieniu się orzeczenia, jeżeli nie zawiera ograniczeń.
Obrońca może bronić kilku oskarżonych, jeżeli ich interesy nie pozostają w sprzeczności.
Z punktu widzenia osoby podejrzanej czy oskarżonej b. ważny jest przepis art. 86 k.p.k., który stanowi, iż obrońca może przedsiębrać czynności procesowe jedynie na korzyść oskarżonego. Zauważyć przy tym trzeba, że obrońca w procesie karnym działa niezależnie od oskarżonego, a udział obrońcy w postępowaniu nie wyłącza osobistego działania w nim oskarżonego.